Mühacirlərə təsir; söyüş və inqilab.

Mühacirlər arasında sürətlə yayılan söyüş ritorikası hardan qaynaqlanır?
İlk ağıla gələn cavab; hakimiyyət söyür, cavabını da alır” olacaq.
Mən isə bu fikirdə deyiləm. Əsaslandırmağa çalışaram.

İlham Əliyevin təyin etdiyi deputat Fuad Muradov, yenə İlham Əliyevin seçki sonrası sərəncamıyla 23 aprel 2018 ci il tarixində Diaspora Komitəsinin sədri təyin edildi. Bu tarixdən etibarən isə bir qrup “mühacirin” başlatdığı söyüş ritorikas işə düşdü. İddia etmirəm ki, söyüşçü mühacirlər birbaşa F.Muradovdan təlimat alıblar. Ancaq bu ritorikanı meydana gətirənin yeni diasporaçı olduğuna da şübhə etmirəm. O və ya bu yolla. İstər dolayı yolla bəzi mühacirləri söydürsün, istər Bakıdakı bəzi adamlara potensiyal söyüşlə cavab verəcək insanları söydürsün - fərq etmir, layihınin rəhbəri odur, Fuad Muradov.
Sual oluna bilər, niyə layihə rəhbəri özünü aparmaqda qüsuru olmayan insanları hədəf seçməyib? Nə üçün Mirşahin Ağayev və digər “bloggerlər” məhz o söyüşlə cavab verəcək, təkcə söyüş söyməkdən başqa potensialı olmayanları hədəf alır (istisnalar var)? Axı hədəf aldığı şəxslərin hakimiyyətə nə kimi təsiri ola bilər? Bu adamların bütün qayəsi Avropada oturma izni almaqdır.
Hakimiyyətə heç bir təhlükəsi olmayan insanların hakimiyyət tərəfindən məqsədli şəkildə söyülməsi, onların da qarşı tərəfə söyəcəyinin və bu yolla layihənin həyata keçəcəyinin göstəricisidir.

Məqsəd sürətlə Avropada sıraları genişlənən mühacirləri parçalamaqdır. Sual oluna bilər ki, bunun yolunu niyə məhz söyüş variantında gördülər?! O zaman cavabında deyərdim ki, tək söyüş variantı yox, həm də “inqilab çağırışı” variantı var və hər iki məsələ yuxarıda dediyim kimi, mühacirlərin böyük birliyini paçalamaq, mühacirət müxalifətinin ölkədə nüfuzuna zərbə endirməkdir.

Söyüş ritorikası - Bu vasitə xalqa və beynəlxalq qurumlara müxalifətin aciz, arqumentsiz, bacarıqsız olduğunu aşılamağa xidmət edir. Digər yandan mühacirlərin intelektual, özünə hörmət edən kəsimi ilə, söyüşçü, saxta yollarla Avropada “siyasi mühacir” adı altında özünə yer axtaran bir qrup şəxsi ayırmaq məqsədi güdür. Yəni ikincilərin birincilərə qoşulma və gücə çevrilmə ehtimalının qarşısını almaq.
ikincilərin böyük çoxluqda olmasını nəzərə aldıqda və o böyük çoxluğun ölkədəki hadisələrə təsir imkanın, buna potensialının olmadığını və həm də, bu kəsimin ölkədə demokratik dəyişikliyə maraqlı olmadığını və əksinə, mövcud rejimin qalmasından yana olduğunu düşünərsək, o zaman diasporanın bu “siaysəti” uğur əldə edə bilər.

İnqilaba çağırış - Hər halda üstündən bir il ötən Gəncə hadisələrini hər kəs xatırlayır. Həmin hadisəyə qədər olan 10-12 günlük vaxtda Gəncənin icra başçısına sui-qəsd oldu. Sui-qəsdçini bir çox insan qəhrəman hesab etdi (R.M - mən başından bu mövzuda həmin şəxsin terrorçu, hansısa dini qruplaşmanın təlimatı ilə bu hərəkəti etdiyi qənaətindəyəm və bunun üçün kifayət qədər səbəb var). Bu “qəhrəmanlıqdan” sonra Gəncə şəhərində mitinqə çağırış oldu. Çağırışı edən şəxsin kimliyi bəlli deyildi. Kimliyyi bəlli olmayan çağırışın nə qədər qeyri ciddi olmasını bilmək üçün siyasətçi, aktivist olmağa gərək yoxdu, iki vur iki, bərabərdi dörd misalı. Ancaq sadə insanların da bilərəkdən və ya bilməyərəkdən bu aksiyada iştirakı baş tutdu, nəticədə bir neçə polis nəfəri qabaqcadan planlanmış şəkildə öldürüldü. Hakimiyyət istədiyini etdi, istədiyi yerə mesajını çatdırdı. Öldürülən polislər dəfn edildi, bir sıra şəxslər sorğu sualsız qətl edildi (DTX tərəfindən), yüzlərlə vətəndaş zindana atıldı və məsələ bitdi.

İndi bir qrup, kimliyi bilinən və heç də birmənalı qarşılanmayan şəxs inqilaba tarix qoyub. Filan tarixdə mühacirlər vətənə dönsün və inqilab edək deyirlər. Bu qədər absurd olar?! Necə yəni?! İnsanları necə belə bir qırğına verə bilərsən?! Kim verir sənə bu haqqı?!
Və bu çağırışı edənlərin birincisi, yəni “ideoloqu” söyüş ritorikasının ən iyrənc formasını youtube kanalından yayan şəxsdir. Hətta həmin şəxs bu işi genişləndirib və bir başqa youtub kanalı açıb, iki kanaldan işini davam etdirir - birindən inqilab çağırışı, digərindən 18+ söyüşlər (özü bunu deyir ki, biri normal kanaldı, digəri söyüş üçün). Diqqət edin, bu şəxs yuxarıda qeyd etdiyim söyüş və inqilab məsələsinin hər ikisində var.
İşin maraqlı tərəfi isə bu çağırışı edənlərin heç biri insanları çağırdıqları inqilab üçün Azərbaycana dönməyəcəklər (birisi bunu özü etiraf edir).


Təbii ki, bu adamların inqilaba çağırışına ciddi adamlar reaksiya verməyəcək. Nəinki ciddi, qeyri ciddi saydığımız insanlar belə Bakıya dönürəm inqilaba deməyəcəklər. Bəs “ideoloq” bunun fərqində deyilmi? Fərqindədir. Mən getmirəm, siz gedin deyəndə bilir axı kimsə getməz.

Burda məqsəd insanların inamını sarsıtmaq, ümidləri qırmaq, mühacir müxaliflərin nüfuzuna xələl gətirməkdir.

Rəsul Mürsəlov
25 iyul 2019
Niderland.

Avropa Birliyi ilə gözlənilən saziş.

Avropa Birliyi və Azərbaycan arasında imzalanması gözlənilən "üzünmüddəli münasibətləri tənzimləyəcək sənəd" haqda maraqlı diskussiyalar gedir. Bu sənədi imzalayacaq tərəf - iqtidar tam səssizliyini qoruyur, müxalifət isə ikili yanaşma sərgiləyir. Bir tərəf sənədin bu  şərtlər altında imzalanmasını sonrakı dövrdə heç bir müsbət addım olmayacağı ilə açıqlayır. Digər tərəf isə bu sənədin imzalanmasından sonra siyasi açılımlar olacağına inamını bildirir. Əlbəttə hər iki tərəfin haqlı olduğu məqamlar var. Ancaq hansı tərəfin haqlı olduğunu aydınlaşdıracaq yeganə vasitə həmin sənədin içəriyidir ki, hələlik bunu iqtidardan başqa heç kim bilmir. 

Avropa Parlamenti 2018 ci ildə qətnamə qəbul etməklə bildirdi ki, siyasi məhbuslar məsələsi həllini tapmalı, demokratik açılımlar olmalı və yalnız bundan sonra Avropa Komissiyasının imzalayacağı sənəd qüvvəyə minə bilər. Burdan Avropa aşağıdakıları örnək ala bilər və bununlada tələblərinin qismən qarşılandığını əsas tutaraq sənədin imzalanmasına nail ola bilər.

1) "Əliyevin 52 nəfər siyasi məhbusu azad etməsi həmin qətnaməyə qismən cavab verir".

Biz bunun bilincindəyik ki, 52 nəfər siyasi məhbus azad edilsə belə, həbsdə hələ də 100 nəfərə yaxın siyasi məhbus qalır və həmin məhbuslar azad edilməyincə siyasi məhbus problemi həll olunmuş hesab edilə bilməz.  Ancaq kim qarant verə bilər ki, AB tərəfi 52 nəfərlə başlayan azadlıq yolunda "davamı da gələcək" prinsipi ilə marağında olduğu sazişin imzalanmasına razı olmayacaq? Və kim qarant verə bilər ki, sazişin imzalanmasından sonra digər məhbuslar "ardı da gələcək" sözünün qüvvəsi ilə azad olunacaq? 

2) "Məhkəmələrdə islahatların başlaması demokratik açılımda önəmli addımdır".

Bu fikrin tez-tez iqtidar tərəfindən gündəmə gətirilməsi də təsadüfü deyil. Bir neçə rayonda məhkəmə hakimi tutulub, vəzifəsindən kənarlaşdırılıb və.s. Ehtimal ki, bunu da Avropa siyasi açılımın bir hissəsi kimi dəyərləndirə bilər (yəni sərf edir deyə).

3) "Siyasi müxalifətə qarşı yumuşalma".

Burada AXCP sədrinin müşaviri Məmməd İbrahimin vaxtından əvvəl azadlığa buraxılması (hərçənd ki, M.İbrahimin şərlənməsi işinin - məhkumluğunun sonuna 12 gün qalmışdı), Mehman Hüseynovun işində  "prezidentin nəzarəti ilə barışıq təklifi", REAL Partiyası sədri İlqar Məmmədovun şərti cəzasının qalan hissəsindən azad edilməsi və.s. Yəni Avropa bunu müxalifətə qarşı yumuşalma kimi qəbul edə bilər (təbii ki, onlar da hər şeyin bilincindədir, sadəcə maraqlar bunu belə qəbul etməyə sövq edir).

indi bu durumda Avropa ilə Azərbaycan arasında, Əliyev rejiminin əlavə köklü məsələlərdə ciddi söz vermədiyi halda imzalanan saziş xeyirli olacaqmı? Məsələnin həllini bu sualda axtarmalıyıq.

 Ancaq bu sualda ciddi cavab verməli olan müxalif liderlər ya susur, ya da fikir yayındırır. Məsələn dəyərli İlqar Məmmədov öz yazısında etdiyi qeydə baxaq: "Gürcüstan, Ukrayna, Ermənistan, və Moldova ilə imzalanmış eyni növdən olan sazişdən SONRA bu ölkələrin heç birində “saxta” adlandıra biləcəyimiz seçki keçirilməyib. Orada seçki standartları ancaq yüksəliş yaşayıb və bunun bizdə də təkrarlanacağını düşünmək olar". Cənab Məmmədov burada məsələni kökündən yanlış istiqamətə yönləndirir. Adıçəkilən ölkələrdən Ermənistan istisna olmaqla digərləri 2014 cü ilin iyun ayında sazişi imzalayıb. Bu o deməkdir ki, Ukraynada inqilab sonrası prezident seçkiləri 2014 cü il may ayında olmuşdu və demokratik seçkilərdə Poroşenko qalib olmuş, bir ay sonra sözügedən sazişi imzalamışdı. Gürcüstan 2012 ci il seçkilərindən sonra hakimiyyətə gələn Bidzina İvanaşvili hökumətinin iki il sonra (artıq onun yerinə İrakli Garibaşvili idi baş nazir) imzaladığı sazişin seçkilərə aidiyyatı yox idi və sazişdən iki il öncə keçən seçkilər şəffaf olmuşdu. Moldovada seçki problemini xatırlamıram. Hələ sazişi imzalamazdan 3-4 il öncə Moldovada parlament hökumət qurmaqda çətinlik çəkirdi, bu dərəcədə demokratik seçkilər, seçkilərdə şəffaflıq vardı. Bu baxımdan hər hansı şərtdə sənəd imzalansın, sonra seçkilərdə şəffaflıq olacaq deyimi yanlışdır. Ancaq digər məsələrlə bağlı optimist olmaq hər kəsin öz işidir.

Şəxsi fikrim ondan ibarətdir ki, bu sazişin imzalanıb imzalanmamasına 1 ay qalıb və bu müddətdə hər hansı ciddi siyasi addımın atılması zaman etibarilə mümkün deyil, ancaq Avropa həqiqətən istəyərsə, o zaman Əliyevin qarşısına ciddi islahat (seçki, siyasi açılım, vətəndaş cəmiyyətinə əngəl olmama və.s) sözü qoya və bunu "çığırda-çıxırda" ondan ala bilər. Ancaq mən buna təəssüf ki, inanmıram. Əgər sadəcə söz qarşılığında sənəd imzalanarsa, o zaman müsbətə doğru dəyişiklik gözlənilməməlidir. Hər halda sənədin içəriyi bəlli olduqdan sonra daha ətraflı analiz etmək və fikir söyləmək mümkün olacaq. Ancaq biz sənədin içəriyini bilənə kimi bu imzalar atılacaqsa, o zaman ....